10 objawów wskazujących na to, że terapia CPAP przebiega nie tak dobrze jak powinna

Wiele osób pisze do mnie z prośbą o poradę w mniejszych i większych problemach jakie pojawiają się przy okazji terapii CPAP. Moja obserwacja jednak jest taka, że dużo większa liczba osób nie jest świadoma istnienia problemu. Pokutuje trochę błędna opinia, że terapia z założenia nie jest wygodna, że potrzeba sporo czasu aby się do niej przyzwyczaić - trochę zgodnie z wbitą nam do głów w czasie dzieciństwa zasadą, że "lekarstwo musi być gorzkie". 

Zacznijmy może od zadania sobie pytania "jaki jest cel terapii CPAP?". Jestem przekonany, że większość osób od razu pomyślała o zmniejszeniu wskaźnika AHI, bo to intuicyjnie wydaje się być najbardziej logiczne. Nieco bardziej wnikliwi czytelnicy mojego bloga pewnie powiedzieliby: skutecznie zniwelowanie objawów bezdechu. I to będzie zdecydowanie bliższe prawdy (niski wskaźnik AHI w raporcie aparatu wcale nie musi oznaczać skutecznej terapii), jednak głównym celem jest tak na prawdę zdrowy sen. Tylko i aż tyle. 

Tajemnicą dobrej terapii CPAP jest to, że oddychanie w aparacie powinno być wygodniejsze, niż bez niego. Zdaje sobie sprawę z tego, że dla wielu osób to brzmi jak herezja, ale musicie mi uwierzyć, że to możliwe.  I to wcale nie pomyłka, że piszę o wygodzie na pierwszym miejscu, bo skuteczność terapii jest w mojej ocenie odrobinę mniej ważna. Niskie AHI na nic się zda w momencie gdy pojawiają się problemy ze snem lub wymęczona nią osoba, w pewnym momencie całkowicie porzuci terapię. 

Powiedzmy sobie jakie objawy mogą świadczyć o problemach z terapią, zaczynając od tych najbardziej oczywistych, a kończąc na tych, których nie jest świadoma większość użytkowników:

1. Rosnący wskaźnik AHI

Jeżeli wskaźnik AHI rośnie i utrzymuje się na podwyższonym poziomie (powyżej 5) przez tydzień albo dłużej, oznacza to, że pojawiły się jakieś problemy w terapii i prawdopodobnie konieczna będzie korekta ciśnienia. Powinieneś skonsultować się z lekarzem. Równocześnie chwilowe wzrosty i "falowanie" wskaźnika AHI w zakresie 0-5 jest zupełnie naturalne i nie warto tym się przejmować. 

2. Chrapanie

Jeżeli chrapiesz w nocy, to jest sygnał, że ciśnienie jest zbyt niskie aby skutecznie rozszerzyć światło dróg oddechowych. Nie ma się czym przejmować jeżeli chrapanie występuje tylko podczas zasypiania- prawdopodobnie odpowiada za to włączona funkcja tzw. rampy, czyli funkcjonalności pozwalającej na czasowe obniżenie ciśnienia aby ułatwić zasypianie. 

3.  Problemy ze snem

Nie możesz zasnąć albo budzisz się w nocy? Powinieneś skonsultować się z fachowcem, który przyjrzy się twojej terapii. Wybudzenia to jeden z częstszych problemów i wbrew pozorom bardzo poważnym, ponieważ często pociągają za sobą zaburzenie faz snu. Jeżeli nie jesteś w stanie przespać minimum 4-5 godzin ciągłego snu, wtedy nie masz szans wejścia w fazę głęboką i sen taki będzie nieproduktywny. Przyczyn problemów ze snem w terapii CPAP może być wiele i są to np. źle ustawione ciśnienia, niska tolerancja na wysokie, niskie albo zmieniające się ciśnienie, problemy z drożnością nosa itd. Każdy z tych problemów można rozwiązać.

4. Uczucie duszności 

Sporo osób skarży się na uczucie duszności. Najczęściej podczas zasypiania lub po przebudzeniu się. Najczęściej problem wynika ze zbyt niskiego ciśnienia. Przy ciśnieniach poniżej 6-7 cm H20 przepływy są zbyt niskie, a drogi oddechowe często niewystarczająco rozszerzone. Problem pojawiać się może także przy zbyt wysokim ciśnieniu (powyżej 12-15cm H20), ponieważ niektóre osoby mogą mieć problem z prawidłowym wydychaniem dwutlenku węgla. Przy masce nosowej duszność może wynikać także z obrzęku śluzówki w nosie. 

5. Nieświadome ściąganie maski w nocy

Spora liczba osób ma problem objawiający się podświadomym ściąganiem maski podczas snu. Zanim posłuchacie porad typu "przyklejenie maski do twarzy" albo "włączenie alarmu wycieków na aparacie" warto zawsze poszukać źródła problemu, który w 90% związany jest z dyskomfortem oddechowym. Nasza podświadomość zawsze będzie starała się zapewnić nam dobre warunki do oddychania i jeżeli uzna, że wygodniej jest oddychać bez maski, to zmusi nas do jej ściągnięcia. Warto tem problem eliminować na samym początku, bo z czasem walka z nim będzie coraz trudniejsza. 

6. Dzienna senność

Niskie AHI, śpisz książkowe 8 godzin i pomimo tego czujesz się senny w ciągu dnia? Na 90% problem leży w zaburzeniach faz snu. Zazwyczaj winne są zupełnie nieświadome wybudzenia w trakcie nocy, które uniemożliwiają wejście w głębokie, regenerujące fazy snu. Należy wtedy poszukać przyczyny wybudzeń, którymi może być np. niska tolerancja na zmiany ciśnienia. 

7. Poranne bóle głowy

Poranne bóle głowy mogą świadczyć o problemach z wentylacją. Problem może leżeć zarówno o stronie zbyt niskiego stężenia tlenu, jak i zbyt wysokiego stężenia CO2 we krwi. Problemy te mogą występować nawet przy idealnym AHI. W pierwszej kolejności warto zawsze zbadać wtedy saturacje w czasie snu, w drugiej kolejności wykonać badanie gazometryczne (z krwi) lub/i kapnografię w trakcie snu. Porozmawiajcie o tym ze swoim pulmonologiem.

8. Przesuszona śluzówka w ustach

Wiecie co to przysłowiowy "kapeć w buzi" nad ranem? Jeżeli macie taki problem przy terapii CPAP, to na 90% problem leży w wyciekach powietrza przez usta. Sam dyskomfort wynikający z przesuszonych ust jest mniejszym problemem, niż fakt, że na 90% terapia nie przebiega efektywnie i nie możecie ufać wskazaniom AHI na aparacie. Problem należy możliwie szybko rozwiązać, najlepiej poprzez terapię behawioralna. Wcześniej jednak warto popatrzeć czy czasami otwieranie ust nie jest powiązane np. z problemem niedrożnego nosa. 

9. Nocne pocenie się

Budzisz się nad ranem zlany potem? Myślisz, że to wina podgrzewanej rury i nawilżacza? Nic bardziej mylnego! O ile wykluczymy po prostu zbyt wysoką temperaturę w sypialni (o co nietrudno w ostatnich tygodniach), to najczęściej problem leży w zbyt dużym wysiłku oddechowym. Jeżeli budzisz się rano z obrzmiałą śluzówką nosa albo dużą ilością wydzieliny, to najprawdopodobniej znalazłeś przyczynę. Leczenie polega na zastosowaniu leków przeciwhistaminowych (przeciwalergicznych) i/lub zastosowaniu kropli do nosa ze sterydem. Skonsultuj leczenie z lekarzem i nie sięgaj samodzielnie po krople na katar dostępne bez recepty, bo tylko pogorszysz sytuacje. 

10. Częste infekcje górnych dróg oddechowych

U znakomitej większości osób leczonych terapią CPAP ilość infekcji zmniejsza się praktycznie do zera. Jeżeli ta reguła nie sprawdza się u Ciebie, to należy przyjrzeć się jej bliżej. Problem może leżeć po stronie niewystarczającego nawilżenia powietrza, podrażnieniu delikatnej śluzówki przez jakiś czynnik powodujący reakcje alergiczną lub namnożenie się patogenu w sprzęcie CPAP (najczęściej grzyb). Nie bagatelizuj tego problemu i poproś o pomoc specjalistę. 

Wszystkie powyższe problemy można relatywnie łatwo usunąć, o ile tylko zostanie prawidłowo rozpoznana przyczyna. Nigdy nie dajcie sobie wmówić, że terapia CPAP z zasady powoduje dyskomfort i, że trzeba się do niej przyzwyczaić. To jest tłumaczenie ze strony osób, które same nie mają większego pojęcia o terapii. Problemy warto rozwiązywać niezwłocznie po tym jak wystąpią, ponieważ wiele z nich ma tendencje do nasilania się z czasem i ich usunięcie będzie coraz trudniejsze.