Tlenoterapia w leczeniu bezdechu sennego

Terapia CPAP zupełnie odmieniła leczenie bezdechu sennego na świecie. Jest skuteczna, prosta i bezpieczna. Sprawdza się u znakomitej większości pacjentów, ale zdarzają się osoby, które mają problem z jej akceptacją i wtedy szukamy terapii alternatywnych. Jedną z nich jest tlenoterapia w czasie snu, z wykorzystaniem koncentratora tlenu. Przyjrzymy się dzisiaj bliżej jej skuteczności i potencjalnym ryzykom.

Wykorzystanie tlenu w leczeniu bezdechu ma długą historię- praktykowano je jeszcze przed wynalezieniem aparatu CPAP. Intuicyjnie może wydawać się, że jest to doskonały pomysł, mając na uwagę, że głównym skutkiem bezdechów jest nocna hipoksemia (obniżenie zawartości tlenu we krwi tętniczej). Tlen jako alternatywa CPAP jest opcją kusząca także ze względu na większą wygodę stosowania "wąsów" w porównaniu do maski. 

W badaniach wykazano jednak, że CPAP jest dużo skuteczniejszy w zmniejszaniu AHI (ilości bezdechów i spłyceń. Tlenoterapia lepiej radzi sobie w podniesieniu średniej saturacji w trakcie nocy ale już nie w trakcie epizodów bezdechu. CPAP powoduje mniejszą ilośc wybudzeń/pobudzeń, które wpływają na jakość snu oraz lepiej radzi sobie z niwelowaniem dziennej senności.

W odróżnieniu od tlenoterapii, CPAP obniża ciśnienie krwi skurczowe i rozkurczowe. Sugeruje to, że mogą istnieć inne czynniki, takie jak hiperkapnia, pobudzenie, wysiłek oddechowy, zmiany ciśnienia w klatce piersiowej lub fragmentaryczny sen, przyczyniające się do wzrostu ciśnienia krwi obserwowanego w bezdechu sennym.

Skutkiem ubocznym tlenoterapii jest wydłużenie epizodów zarówno bezdechów jak i spłyceń oddechu, prawdopodobnie w wyniku zahamowania hipoksycznego napędu oddechowego. Wydłużony epizod bezdechu skutkować może podniesieniem ciśnienia krwi, nasilać hiperkapnie i kwasicę. Z tego względu powinny uważać osoby z chorobami współistniejącymi na ryzyko arytmii serca.

Obrazowo można wyjaśnić, że w przypadku zamknięcia światła dróg oddechowych w wyniku obturacji, podawanie tlenu niewiele pomoże, ponieważ powietrze i tak nie dociera do płuc. Za to zaburzenia oddechowe z otwartymi drogami oddechowymi spowodowane są zaburzeniem napędu oddechowego i wtedy podawanie tlenu może zaszkodzić wydłużając taki epizod. 

Długoterminowa tlenoterapia poprawia jakość i wydłuża życie osób chorujących na POChP, jednak jej zastosowanie w leczeniu bezdechu sennym jest sprawą mocno kontrowersyjną i obecnie nie zalecaną przez specjalistów. Terapia taka nie jest rekomendowana ponieważ poprawa saturacji okupiona jest wydłużeniem bezdechów, zwiększeniem ryzyka hiperkapnii i ma zerowy wpływ na ciśnienie krwi i dzienną senność. 

Tlenoterapia może być stosowana w bezdechu w przypadku problemów z saturacją (głównie przy POChP) ale wtedy zalecane jej łączenie z CPAP albo częściej z bardziej zaawansowaną wentylacją mechaniczną. Pozwala to na korzystanie z dobrodziejstwa leczenia tlenem przy eliminacji większości skutków ubocznych/ potencjalnych ryzyk. Aparaty pozwalają monitorować oddech pacjenta w trakcie nocy. Łączenie tlenu z podniesieniem ciśnienia w drogach oddechowych pozwala też na obniżenie efektywnej dawki tlenu.

Na koniec chciałbym jeszcze zwrócić uwagę, że tlenoterapia stosowana przy bezdechu (w śnie) powinna być zawsze prowadzona pod nadzorem lekarza. Dawkowanie tlenu musi być realizowane ostrożnie aby nie osłabić hipoksemicznego napędu oddechowego, co może skutkować hipowentylacją prowadzącą do śpiączki. Najbardziej zagrożone są tu osoby chorujące na POChP oraz hipowentylacje otyłych.

Źródła:
1. Obstructive Sleep Apnea and Oxygen Therapy: A Systematic Review of the Literature and Meta-Analysis Vanita Mehta, M.D., Tajender S. Vasu, M.D.
2. Domowe leczenie tlenem w przewlekłej niewydolności oddychania - Leszek Andrzej Szyszka