Prawidłowy dobór poduszki okiem fizjoterapeuty

W ostatnich dniach intensywnie testuje poduszki ortopedyczne, dedykowane dla osób z bezdechem. Aby dobrze się do tego testu przygotować, postanowiłem poprosić o poradę profesjonalistę, znakomitego fizjoterapeutę i mojego przyjaciela Artura Skuberę. Poniższy tekst jest jego autorstwa. Fragmenty dopisane kursywą, to komentarz autora bloga.


Nikt z nas nie chce wracać do uczucia, gdy boli szyja i nie możemy zasnąć w obcym miejscu i bez swojej ulubionej poduszki. Sen powinien dać nam odpoczynek i regenerację. Układ nerwowy wypoczywa i regeneruje się właśnie podczas snu. Fazy snu, gdy występuje szereg i działań ośrodkowego układu nerwowego, stanowią do dziś zagadkę dla wieku naukowców. Wolne, szybkie ruchy gałek ocznych, zmiana tętna oraz ciepłoty ciała cała gama działań biochemicznych powodują, że organizm się regeneruje i wypoczywa.

Co może przeszkadzać w prawidłowym śnie?

Jak się okazuje droga do dobrego snu wcale nie jest prosta. Duże znaczenie ma ułożenie ciała, w tym w szczególności odpowiednio dobrany materac i poduszka.

Kręgosłup to ruchomy zestaw części przenoszący nasz ciężar ciała do stóp a później na ziemię. Kręgosłup szyjny trzyma głowę na naszych barkach. Mamy 33- 34 kręgów. 7 w kręgosłupie szyjnym. 12 w kręgosłupie piersiowym. 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 4-5 kręgów guzicznych.

Mięśnie poruszają tymi wszystkimi częściami kostnymi poprzez stawy. Każdy krąg ma ich aż cztery główne i dwa do połączenia z żebrami (tylko w Th). Ruchomości w kręgosłupie różnią się w zależności od umiejscowienia.

Zaskakujący może być fakt, że poduszka wpływa nie tylko na komfort w okolicach głowy. Jak się okazuje zmiana poduszki może przynieść... ulgę albo też być przyczyną bólu w okolicach odcinka lędźwiowego. W pierwszej chwili nie łatwo zrozumieć dlaczego tak się dzieje ale fizjoterapeuci doskonale znają przyczynę.

Często występująca skolioza z jednej strony rozwija nam zakres zgięcia bocznego kręgosłupa w lewo (odcinek piersiowy), po czym kompensacja następuje w prawo (odcinek szyjny i lędźwiowy).




Analogiczna sytuacja zachodzi podczas leżenia na boku. Zauważyć należy, że odcinek szyjny może w zależności od podparcia i skrzywienia pogłębiać skoliozę lub ją niwelować
Ważne są punkty podparcia!

Przy kręgosłupie pomiędzy mięśniami po obu stronach biegną nerwy oraz naczynia krwionośne (tętnica kręgowa oraz tętnica szyjna wspólna). Jeśli ich ułożenie jest prawidłowe to przepływ krwi nie jest zaburzony. Jeśli kręgosłup leży równo obie tętnice pracują prawidłowo

Wyobrazić sobie jednak możemy co się stanie jeśli jeden z segmentów kręgosłupa skręci się lub naciągnie się cała struktura szyi. Następuję przyciśnięcie tętnicy poprzez jej rożciągnięcie a dalej mamy niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego. Będzie się on bronił dlatego możemy zmieniać pozycje ciała podczas snu lub obudzimy się z bólem głowy.

Ważnym elementem są więzadła, powięzie, torebki stawowe i ścięgna. Te struktury również wymagają relaksu. Podczas dnia, kiedy wykonujemy ruchy skłonu, skrętu czy skłonu w bok głowy za każdym ruchem wprowadzamy i wyprowadzamy substancje odżywcze i budulcowe. Wykonujemy także ruchy kończyn górnych organizmu, które wraz z ruchomym kręgosłupem dają nam elastyczność obręczy barkowych i szyi. Jednak kiedy nie dbamy o siebie i nie mamy minimalnej aktywności fizycznej, ruchomość kręgosłupa stawów obojczyka maleje a zakres ruchów krańcowych staje się coraz mniejszy. Przekraczając te minimalne zakresy w normalnym ruchu w ciągu dnia, prawie natychmiast występują mikrourazy (np. gwałtowny skręt głowy i ból).

Ciągła praca w nadmiernie napiętych czy też rozluźnionych mięśniach może dawać dyskomfort podczas snu. Ważnymi mięśniami, które odpowiadają często za ból głowy są mięśnie podpotyliczne. m, skośny górny, m. skośny dolny m. skośne tylne większe i mniejsze. Występują one parami a ich stałe przykurcze mogą powodować ściąganie ,,namiotu mózgu” co może powodować ból głowy czy utratę nawet ostrości widzenia. Podczas leżenia na plecach można relaksować ich ułożenie korzystając z dobrze dobranej poduszki podpierającą kość potyliczną, zmieniając lordozę szyjną na mniejszą wartość kątową. Tak właśnie często śpią Japończycy.

Osobnym i skomplikowanym tematem jest jeszcze połączenie drugiego i pierwszego kręgu szyjnego versus podstawa czaszki. W tym miejscu może nastąpić cała kaskada złych ustawień stawowych ale do takich przypadków należy odwiedzić fizjoterapeutę, poduszka może już nie pomóc.

Leżenie w pozycji wygodnej dla kręgosłupa

Ważne jest podparcie na całej długości kręgosłupa szyjnego w pozycji leżenia tyłem oraz w pozycjach bocznych poprzez wyprofilowaną poduszkę, im więcej punktów podparcia to mniejszy nacisk na cm2.

W jaki sposób na pozycję snu patrzy fizjoterapeuta:

"Dokładnie wymierzmy odległość pomiędzy wyrostkiem sutkowym czaszki a linią barków. Taka powinna był też długość łuku wzniesienia podparcia. Druga wartość to odmierzona odległość od 4 kręgu szyjnego do końca masy mięśniowej przy guzku większym kości ramiennym. Mamy wtedy pomierzoną długość szyi oraz grubość dla poduszki."

Dobór poduszki

Z całą pewnością unikajmy poduszek z pierza lub puchu. Poduszka powinna być zawsze być dobrana indywidualnie: pod uwarunkowania anatomiczne, istniejącą skoliozę lub wady kręgosłupa. Takiego wyboru może dokonać dobry fizjoterapeuta, po dokładnym badaniu fizjoterapeutycznym.

Wysokość poduszki w układzie skoliozy powinna być różna, ponieważ ugięcie materiału nie powinno być takie same. Możemy poduszką pogłębić lub zniwelować skoliozę. Uwaga na materiał z którego wykonana jest poduszka. Poduszka z tzw. pianki miękkiej termoelestycznej jest przeznaczona dla osób, u których prewencja jest najważniejsza a organizm może sam skorygować, złe ułożenie głowy w stosunku do tułowia.

Jednak w wypadku kiedy już występują zmiany zwyrodnieniowe na powierzchniach stawowych oraz występuje element bólowy, poduszka nie powinna dawać żadnych ustępstw dla ciężaru głowy. Chyba, że takie do momentu prawidłowego ustawienia kręgosłupa. Nie może ustąpić od prawidłowego położenia głowy, od początku snu do momentu przebudzenia, czyli innymi słowy nie może się zapadać.

Jeśli osoba posiada skoliozę należy pamiętać, że inaczej będzie wyglądała poduszka w zależności od tego na którym boku będzie spała osoba. Należy tego pilnować.

Ważne w poduszce jest również wycięcie na bark. większośc poduszek nie oferuje takich rozwiązań, ale kto nie szuka nie znajdzie. Chodzi o wycięcie w dolnej części poduszki.

Ważny jest także wymiar poduszki. Poduszka powinna dać śpiącemu możliwość ,,przeturlania głowy z prawego policzka na lewy bez przesuwania głowy po poduszce.

Rozpatrując wybór poduszki do spania należy również przemyśleć prawidłowy materac lub najlepiej od razu wymienić całość. Musimy patrzeć na organizm całościowo skolioza to minimum dwa odcinki kręgosłupa skrzywione.

Pamiętaj

Kształt, sprężystość, wymiar to najważniejsze kryteria doboru poduszek. Nic nie rodzi się od razu dobre. Musimy szukać najlepszego rozwiązania. Jeśli towarzyszą nam objawy bólowe, należy wybór zawsze skonsultować z fizjoterapeutą. On najlepiej dobierze poduszkę patrząc holistycznie na osobę.

Nie ma poduszki, w której znakomicie śpi się na boku i na plecach. Należy nauczyć się spać albo na boku albo na “wznak” na plecach.To trudne ale z fizjologicznego punktu widzenia poduszka na jedno wyklucza drugie.

Dobierając poduszkę poleżmy chwilę na niej a osoba patrząca z tyłu powie czy głowa leży prawidłowo lub nie. Samodzielnie nigdy nie dobierzemy poduszki prawidłowo.

Reasumując:

• wybór odpowiedniej poduszki ma wpływ nie tylko na komfort snu ale także na zdrowie twojego kręgosłupa w ciągu całego dnia
• poduszką możemy w sposób aktywny wpływać na wady postawy (niwelować je albo nasilać)
• unikajmy tradycyjnych poduszek z pierza lub puchu; dobra poduszka musi mieć swój kształt i nie może być zbyt miękka
• nie istnieje poduszka, która będzie dobra zarówno w pozycji na wznak i bocznej- konieczne jest uwzględnienie tego przy wyborze (osoby chorujące na bezdech powinny spać na boku)
• dobierając poduszkę poprośmy o pomoc osobę trzecią: niech sprawdzi ułożenie kręgosłupa oraz czy poduszka przylega do szyi na całej swojej powierzchni
• kupując poduszkę zwracajmy uwagę na: kształt, sprężystość materiału, rozmiar; nie istnieje jedna, idealna poduszka dla każdego
• gdy w nocy albo po przebudzeniu towarzyszą nam dolegliwości bólowe lub gdy mamy rozpoznane skrzywienie kręgosłupa, poprośmy o pomoc w doborze poduszki fizjoterapeutę- na prawdę warto!

Zapraszamy także do lektury wielkiego testu poduszek ortopedycznych dla osób z bezdechem!