Pozycyjny bezdech senny (POSA) oraz terapia pozycyjna OBS

Zastanawiało Was kiedyś w jakim celu w trakcie badania polisomnograficznego monitorowana jest- między innym-i pozycja ciała w trakcie snu? Tylko prawidłowe i pełne postawienie diagnozy, pozwala lekarzowi wybrać optymalną metodę leczenia. Okazuje się, że wiele incydentów bezdechu pojawia się tylko gdy śpimy na plecach i wtedy warto stosować tzw. terapię pozycyjną.

Z pozycyjnym obturacyjnym bezdechem sennym (POSA) mamy do czynienia gdy całkowity wskaźnik bezdechu/spłyceń AHI≥5 i dodatkowo ilośc bezdechów przy spaniu na plecach jest co najmniej dwa razy wyższa niż w pozostałych pozycjach. Według ostatniego badania Heinzera (2018) POSA występuje nawet u 36-47% pacjentów chorujących na obturacyjny bezdech senny (OBS).

Co ciekawe, osoby u których stwierdzono POSA są zazwyczaj młodsze, charakteryzują się mniejszym wskaźnikiem BMI oraz mniejszym obwodem szyi i brzucha. Osoby te zdecydowanie  rzadziej mają też problem z nadciśnieniem.

Wbrew pozorom diagnostyka POSA nie jest prosta. W trakcie badania polisomnograficznego pacjenci ze względu na nietypową sytuację i krępujące ich okablowanie, zazwyczaj nie śpią w naturalnej pozycji. Za to osoby pytane o to w jakiej pozycji śpią aż w 80% źle szacują zakres snu leżenia na wznak. Dlatego najbardziej skuteczna jest tutaj diagnostyka domowa, przy wykorzystaniu poligrafu monitorującego pozycję snu.

W przypadku POSA pierwszą terapią z wyboru tzw. jest terapia pozycyjna, wraz z obniżeniem wskaźnika masy ciała BMI (o ile jest zbyt wysoki). Skuteczność tej metody jest bardzo wysoka. Poprawia się wskaźnik AHI, wskaźnik desaturacji tlenu i wskaźnik na skali dziennej senności Epwortha. W przypadku stosowania się do zaleceń, poprawa ta jest długoterminowa.

Najbardziej popularną metodą terapii pozycyjnej, jest proste zalecenie wszywania piłeczki tenisowej na plecach pidżamy. Niektórzy zamiast tego wkładają piłkę do małego sportowego plecaka albo kupują dedykowane pasy lub kamizelki do spania, z wkładką zapobiegająca odwracaniu się. Metody te są skuteczne ale niestety mają wysoki wskaźnik odrzuceń. Po 2-3 latach w terapii zostaje zaledwie 6% pacjentów ze względu na jej niewygodę.

Alternatywnymi metodami leczenia pozycyjnego jest między innymi stosowanie specjalnych poduszek do spania na boku. Tutaj są stosowane 3 podejścia: poduszka jest wysoka i spanie w pozycji na wznak jest po prostu niewygodne, niektóre skupiają się na komforcie pozycji bocznej, a widziałem również takie, które aktywnie- za pomocą komór z z powietrzem starają się obrócić głowę, gdy wykryją pozycje na wznak. Ale już nawet "zwyczajna" poduszka ortopedyczna do spania na boku (wysoka), zazwyczaj przynosi pozytywny skutek. Zdecydowanie polecam wszelkie metody bazujące na poprawie komfortu spania.

Dobrym wskaźnikiem skuteczności terapii cieszą się w USA zajęcia z trenerami snu, którzy zalecają specjalne ćwiczenia i udzielają porad oraz wsparcia. W krótkoterminowej perspektywie skuteczność tej metody sięga nawet 75-95%. Niestety ta metoda także zazwyczaj działa tylko krótkoterminowo (tzn. tak długo jak pracujemy z trenerem).

Ostatnio do metod walki z POSA zaprzęgnięto także elektronikę typu wearables. NightBalance Lunoa od Philipsa jest małym elektronicznym gadżetem, który monitoruje i rejestruje twoją pozycję snu w trakcie nocy, dając Ci znać delikatnymi wibracjami gdy należy ją zmienić. Myślę, że dla wielu osób może to być ciekawa alternatywa, której niewątpliwą zaletą jest wyrobienie poprawnych nawyków, co powinno dać długotrwały efekt.

Jeżeli chorujesz na OBS warto sprawdzić czy sama zmiana pozycji na boczną nie spowoduje u Ciebie wyraźnego poprawienia wyników AHI. Jeżeli tak się dzieje, to być może masz właśnie POSA i warto popracować nad tym aby spać na boku każdej nocy. Ta pozycja jest zdrowsza dla zdrowia także z innych powodów- przeczytasz o tym w jednym z moich poprzednich artykułów.



Źródła:
1. Discriminating between positional and non-positional obstructive sleep apnea using some clinical characteristics. Oulhaj A, Al Dhaheri S, Su BB, Al-Houqani M. Sleep Breath. 2017 Dec;21(4):877-884.
2.  Patient-predicted sleep position vs. HST data: a tendency to underestimate supine sleep. Sorscher AJ, Anzivino AP, Mackenzie T. Sleep Breath. 2018 Sep;22(3):625-630. 
3. Poor long-term patient compliance with the tennis ball technique for treating positional obstructive sleep apnea. Bignold JJ, Deans-Costi G, Goldsworthy MR, Robertson CA, McEvoy D, Catcheside PG, Mercer JD. J Clin Sleep Med. 2009 Oct 15;5(5):428-30.
4. Long-term effectiveness and compliance of positional therapy with the Sleep Position Trainer in the treatment of positional obstructive sleep apnea syndrome. van Maanen JP, de Vries N. SLEEP 2014;37(7):1209-1215.