Chrapanie u dzieci

Większości, o ile nie wszystkim dzieciakom, zdarza się od czasu do czasu chrapać w nocy. Nie ma w tym nic złego i nie powinno to nas niepokoić. U około 10% dzieci chrapnie jednak jest głośne i regularnie i to już zdecydowanie wymaga naszej uwagi.  Chrapanie to dźwięk wydobywający się z dróg oddechowych na wskutek wibracji tkanek miękkich spowodowanych ograniczeniami w przepływie powietrza. Dzieci w wieku powyżej trzech lat zazwyczaj chrapią podczas głębszych faz snu, podobnie jak osoby dorosłe.


Chrapanie pierwotne definiujemy jako takie, które nie jest związane z poważniejszymi problemami takimi jak obturacyjny bezdech senny, nie powoduje wybudzeń ani nie zaburza saturacji krwi. Chrapanie takie może być często objawem kataru, alergii i wtedy pojawia się tylko okresowo. Wymaga ono naszej uwagi ale nie jest w żaden sposób niebezpieczne dla zdrowia dziecka. Zazwyczaj mija ono samoistnie po jakimś czasie.

Około 1-3% dzieciaków (w populacji ogólnej) poza chrapaniem ma problem także z prawidłowym oddychaniem podczas snu. Gdy chrapaniu towarzyszą przerwy w oddychaniu, sapanie, czy wybudzenia, to istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo obturacyjnego bezdechu sennego. W stanie tym zwężone albo nadmiernie rozluźnione tkanki gardła powodują chwilowe przerwy w oddychaniu, które trwają od kilku sekund do nawet minuty. Po tym czasie mózg zaczyna odczuwać skutki niedotlenienia, co prowadzi zazwyczaj do wymuszenia głębokiego wdechu, któremu często towarzyszy właśnie sapanie i zdarzają się wybudzenia.

Istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko chore na OBS z powodu zaburzeń snu będzie w ciągu dnia przemęczone, będzie miało zaburzenia nastroju, mogą pojawić się problemy z nauką. W ostatnim czasie coraz częściej objawy przypisywane ADHD (w tym problem ze skupieniem uwagi, agresja) także łączone są właśnie z bezdechem. Dzieci takie będą także miały skłonność do częstszego moczenia się w nocy. Mogą pojawić się zaburzenia metaboliczne sprzyjające otyłości… i pogłębiające problem bezdechu jeszcze bardziej. Dzieci ze zdiagnozowanym bezdechem sennym są zazwyczaj mniejsze i istnieje większe zagrożenie chorobami o podłożu sercowo naczyniowym.

Czynnikiem przyczyniającym się do bezdechu sennego najczęściej jest wspomniana już otyłość, alergie, astma, refluks żołądkowe i niektóre choroby neurologiczne. Najczęstszym problemem natury anatomicznej jest przerost migdałków. Migdałki u małych dzieci są dość duże w porównaniu do wielkości gardła, co bywa przyczyną problemów z oddychaniem. Zazwyczaj szczyt tego problemu występuje w wieku 5-7 lat. Problem nasila się w przypadku infekcji górnych dróg oddechowych i czasami jest wskazaniem do zabiegu tonsillektomii, czyli ich chirurgicznego wycięcia. Od 10 roku życia migdałki naturalnie ulegają stopniowemu zmniejszeniu, aby prawie całkowicie zaniknąć po okresie pokwitania.

Co powinno wzbudzić twoją czujność?

• Dziecko chrapanie głośno i regularnie
• Obserwujesz chwilowe przerwy w oddychaniu
• Prychnięcia i sapania podczas snu
• Nocne wybudzenia
• Nadmierne pocenie się w nocy lub problemy z nocnym moczeniem
• Sen dziecka jest niespokojny, śpi w nietypowych pozycjach

Jaki są niepokojące objawy w ciągu dnia?

• Problemy behawioralne, szkolne i społeczne
• Trudności z porannym wstawaniem
• Bóle głowy, szczególnie rano
• Zaburzenia nastroju, rozdrażnienie, agresja, depresja
• Dzienna senność; zasypianie w niecodziennych okolicznościach np. przy posiłku
• Oddychanie przez usta

Rozpoznany i leczony bezdech u dziecka przestaje być niebezpieczny i nie wpływa w żaden sposób na jego rozwój. Dlatego zdecydowanie warto podjąć szybką diagnostykę w przypadku występowania niepokojących objawów.

Diagnostyka może ograniczyć się do nocnego pomiaru saturacji, aby stwierdzić czy chrapanie nie upośledza oddychania. Dokładniejszym badaniem jest wykonywana w warunkach szpitalnych polisomnografia albo uproszczona domowa poligrafia. W trakcie takiego badania śledzimy nie tylko puls i wysycenie krwi tlenem ale dodatkowo przepływy powietrza, ruchy klatki piersiowej, pozycje snu, a czasami dodatkowo aktywność elektryczną serca i mózgu. Badanie nie jest inwazyjne i w żaden sposób przykre czy niebezpieczne dla dziecka.

Dalsza diagnostyka zazwyczaj wymaga konsultacji laryngologicznej, czasami też neurologicznej, kardiologicznej czy pulmonologicznej (w zależności od typu stwierdzonego bezdechu). Leczenie częściej niż u osób dorosłych obejmuje korektę chirurgiczną ale współczesne procedury są zdecydowanie mniej inwazyjne i bezpieczniejsze. W trudniejszych przypadkach można też zastosować terapię CPAP ale w przypadku dzieci jest spora szansa, że będzie ona potrzebna tylko przez jakiś czasu. Wynika to z tego, że u dzieci anatomia zmienia się wraz z wiekiem. Z tego samego powodu lekarz może zlecić tylko obserwację



Źródło: Lauren Marcy for University of Michigan