Korzystam z CPAP ale nadal jestem zmęczony. Co poszło nie tak?

Czy pomimo regularnego stosowania terapii CPAP nadal jesteś senny albo zmęczony w ciągu dnia?
Twoim problemem jest zespół oporności na terapię CPAP. Przeczytaj jak z nim walczyć.

Zespół oporności na terapię CPAP występuje u osób które:

• mają problemy, wpływające bezpośrednio na terapię CPAP
• mają problemy, które nie są związane z terapią CPAP ale wpływają na jakość snu
• nie mają żadnych rozpoznanych problemów ("pierwotny zespół oporności na CPAP" lub inaczej "senność resztkowa")

Problemy wpływające na terapię CPAP:

1. Wycieki z maski. 

Ten problem jest zazwyczaj lekceważony przez użytkowników. Wiele osób uważa, że urządzenia potrafią skutecznie kompensować wycieki albo po prostu nie zwracają na nie uwagi. Prawda jest jednak taka, że zbyt duże wycieki potrafią kompletnie zaprzepaścić pozytywne skutki terapii. Nasze aparaty nie zawsze potrafią utrzymać prawidłowe ciśnienie, mają problemy z przepływem, źle wykrywają epizody bezdechu oraz nie są w stanie reagować na kolejny cykl oddechowy. Osoby porzucające terapię CPAP w pierwszych tygodniach najczęściej zmagały się wcześniej z problemem wycieków.

2. Źle ustawione ciśnienie

Nie uwierzylibyście jak wiele osób ma źle ustawione ciśnienie… albo nie ma ustawionego ciśnienia wcale. Istnieje błędne przekonanie o tym, że APAP'y nie wymagają miareczkowania i coraz częściej ten etap ustalania terapii jest zupełnie pomijany. Skutkuje to tym, że pomimo regularnego stosowania aparatu występuje wysokie AHI, część osób ma problem z niską saturacją nawet w przypadku dobrych wyników AHI, nasilają się skutki uboczne i obniża komfort terapii. Zwracam uwagę także, że nawet prawidłowe miareczkowanie nie zmusza nas do regularnych kontroli ustawień aparatu.

3. Dyskomfort związany z maską.

Powiem szczerze, że sam przez długi czas nie doceniałem jak ogromne znaczenie na skuteczności terapii ma komfort. Wynika to w dużej części z tego, że do regeneracji nie wystarczy odpowiednia długość snu, ale równie ważne jest także wejście w fazę snu REM. W momencie gdy maska uciska, zmusza nas do spania w niewygodnej pozycji, występują bolesne podrażnienia skóry lub mamy uczucie klaustrofobii nie ma na to szans. Jeżeli masz którykolwiek z wymienionych problemów powinieneś szybko je rozwiązać poprzez odpowiednią regulację albo wymianę modelu maski.

Problemy nie związane z terapią CPAP ale pogarszające jakość snu

1. Centralny bezdech senny

Z bezdechem typu centralnego mamy do czynienia gdy upośledzony zostaje ośrodek oddechowy i mózg "zapomina" o tym aby wziąć kolejny oddech. Niewiele osób zdaję sobie z tego sprawę ale dla tego typu bezdechu klasyczna terapia CPAP jest zupełnie bezużyteczna. Co więcej podniesione ciśnienie w drogach oddechowych i jego zmiany mogą ten problem nawet nasilać. Problem jest szczególnie poważny gdy mamy do czynienia z bezdechem typu mieszanego i to aparat musi rozpoznać z jakiego typem bezdechem ma do czynienia.

2. Leki upośledzające sen i używki

Wiele leków może upośledzać nasz sen. W pierwszej kolejności są to leki działające centralnie, w
szczególności nasenne, uspokajające, antydepresyjne, przeciwdrgawkowe czy przeciwlękowe i inne. Sen może być upośledzony także między innymi przez leki na nadciśnienie, diuretyki, sterydy czy nawet popularne leki na katar. Jeżeli przez dłuższy czas nie pamiętamy żadnego ze snów, to warto zapytać lekarza lub farmaceutę czy któryś z leków nie oddziaływuje negatywnie na sen.

Pamiętajmy również, że wszelkiego rodzaju używki oddziaływują dokładnie w ten sam sposób. W szczególności alkohol, kofeina czy wszelkie narkotyki. We wszystkich badaniach naukowych podkreślane jest również to, że palenie papierosów niweczy wszystkie pozytywne skutki terapii.

Pierwotny zespół oporności  na CPAP

Zmęczenie i senność dzienna pomimo wykluczenia wszystkich powyższych czynników występuje nadal u około 10% pacjentów. Mówimy wtedy, że mamy do czynienia z sennością resztkową.

Degradacja neuronów w mózgu spowodowana hipoksją

Jedną z możliwych przyczyn senności resztkowej może być uszkodzenie neuronów odpowiadających za jakość snu, na wskutek przedłużających się epizodów niedotlenienia w nieleczonym bezdechu sennym. Efekt ten udało się potwierdzić laboratoryjnie u myszy ale nie ma jeszcze wiarygodnych badań u ludzi. Dobrą wiadomością jest, że u myszy po kilku tygodniach prawidłowego oddychania mózg potrafił się skutecznie zregenerować.

Depresja i otyłość

Za główne czynniki ryzyka dla senności resztkowej uważana jest depresja i otyłość. Ograniczenie wagi w znakomitej większości przypadków pomaga ograniczyć problem.

Leczenie senności resztkowej

W przypadku korzystania z terapii CPAP albo APAP często dobre efekty przynosi zamiana urządzenia na BiPAP (albo Auto BiPAP). Zamiana ta pozwala tak na prawdę rozwiązać wiele problemów równocześnie, bo terapia staje się bardziej komfortowa, poprawia wentylacje, lepiej działa też kompensacja wycieków.

Jako "metodę ostatniej szansy" medycyna ma do zaoferowania jeszcze leczenie farmakologiczne. Istnieje gama psychotropowych substancji pobudzających, które pomogą Ci utrzymać wysoki poziom energii przez cały dzień. Sięgamy jednak po nie dopiero gdy wszystkie inne metody zawiodą.

Warto pamiętać o tym, że uczucie przewlekłego zmęczenia i senności nie jest czymś normalnym i należy szukać potencjalnego źródła problemu i ze wszystkich sił starać się go wyeliminować.



Źródła:

1. Failure of CPAP therapy in obstructive sleep apnoea syndrome: predictive factors and treatment with bilevel-positive airway pressure. Schäfer H, Ewig S, Hasper E, Lüderitz B.
2. Gasa M, Tamisier R, Launois SH, et al. Residual sleepiness in sleep apnoea patients treated by continuous positive airway pressure. J Sleep Res 2013; 22:389–397
3. Huang HC, Hillman DR, McArdle N. Control of OSA during automatic positive airway pressure titration in a clinical case series: predictors and accuracy of device download data. Sleep 2012; 35:1277–1283.
4. Vernet C, Redolfi S, Attali V, et al. Residual sleepiness in OSA: phenotype and related symptoms. Eur Respir J 2011; 38:98–105.
5. Veasey SC, Davis CW, Fenik P, et al. Long-term intermittent hypoxia in mice: protracted hypersomnolence with oxidative injury to sleep-wake brain regions. Sleep 2004; 27:194–201.
6. Koutsourelakis I, Perraki E, Economou NT, et al. Predictors of residual sleepiness inadequately treated OSA patients. Eur Respir J 2009; 34:687–693
7. Pepin JL, Viot-Blanc V, Escourrou P, et al. Prevalence of residual excessive sleepiness in CPAP-treated OSA patients: the French multicentre study. Eur Respir J 2009; 33:1062–1067.